Sanayi üretiminin en temel sacayağı enerji maliyetleridir. Enerji piyasasında son bir yılda yaşanan kontrolsüz artışlar üretimden, enflasyona, ihracattan, istihdama kadar birçok değişkeni olumsuz etkiledi, etkiliyor.

Ancak enerji piyasasındaki bu kötü tablo son kaynak tedarik tarifesi (sktt) kapsamında sanayiciye ağır bir yük olarak yansıtılan piyasa takas fiyatı (ptf) ve yenilenebilir enerji kaynaklarını destekleme mekanizması (yekdem) ile daha da kaotik bir duruma evrildi. Şöyle ki, ilkin 50 milyon kWh üzeri elektrik tüketimi yapan OSB'ler veya OSB dışında faaliyet gösteren sanayi tesisleri sktt kapsamına alınarak ulusal tarifeden arındırılmış ve enerji borsasındaki saatlik değişkenli verilerle sanayiciler fiyat istikrarsızlığı ile karşı karşıya kalmıştır.

Sktt kapsamında elektrik enerjisi kullanan tüketiciler elektrik piyasasında özel tedarik faaliyeti gösteren tedarikçi jargonlara mecbur ve mahkum edilmiştir. Tarife limit değeri 50 milyon kWh ve üzeri ile başlandı ancak kademeli olarak bu limit önce 10 milyona, sonra 7 milyona, son olarak 3 milyona kadar düştü. Yani yıllık 3 milyon kWh ve üzeri elektrik tüketen sanayi tesisleri elektriği devletten perakende almak yerine özel firmalardan pazarlık usulü ile almaya mecbur bırakılmıştır.

Tarifenin daha cazip hale gelmesi için ilk dönemlerde ulusal tarifenin (devletin resmi satış tarifesi) yüzde 20 ile yüzde 25 daha altında bir satış endeksi ile sunulsa da enerji piyasasında yaşanan gelişmeler, ptf ve yekdem kaynaklı belirsizlikler nedeniyle fiyatlar zamanla artış göstermiş ve son olarak ulusal tarifenin de üzerinde bir endekse ulaşmıştır. Grafikte 2021 Mayıs ile 2022 Nisan arasında sktt kapsamında sanayicilere satılan elektrik birim fiyatları ile aylık değişimi gösteren tablo hazırladım. Bu fiyat endeksinde özellikle son 8 aylık periyotta elektrik fiyatları sürekli artış göstermiş ve sanayici için sürdürülebilir olmayan bir maliyeti problemi doğurmuştur. Piyasada faaliyet gösteren teknik insanlar sanayicilerin; "Önceki aya göre az tüketiyorum ama önceki aya göre çok ödüyorum" tepkisi ile karşılaşıyorlar.

Sonuç olarak elektrik üretiminde yüzde 80'lerin üzerinde özel sektöre bağımlı olan elektrik piyasamız tüketimde de büyük oranda yine özel sektöre bağımlı hale gelmiştir. Kanaatimce şu anda 3 milyon kWh olan tüketim limiti önümüzdeki dönemlerde daha da aşağıya çekilerek ticarethane gruplarında ve son olarak meskenlere de indirgenecektir. Görünen o ki yakın zamanda ulusal tarife sktt'ye tamamen evrilecek ve ikili anlaşma denilen yöntemle büyük enerji şirketlerince satılan elektrik bitpazarında; "Gel vatandaş gel bende taze taze 3 kilo watt saat elektrik var; gel" diye el ayağa düşerek enerji arz güvenliği ve hizmet kalitesi nasibini alacak.